نگرش و شیوه کار در یک جامعه از باور و اندیشه آن جامعه نشات میگیرد. در جامعهای که لقب زرنگ را به کسی اطلاق میکنند که از زیر کار در میرود… تفکر آن جامعه درباره زرنگی ایراد دارد. پس باید برای بالا بردن ارزش کار در یک جامعه افکار آن جامعه را نسبت به کار تغییر داد.
بکارگیری تکنیکهای کاربردی تفکر خلاق از طریق اتاقهای فکر فرصتی را مهیا خواهد ساخت تا اندیشهها در بستر کسب مهارتِ شیوههای تفکر مبتنی بر تعمق و انعطافپذیری موجبات بُروز استعدادها و شکوفا شدن توانمندیهای بالقوه در اتاقهای فکر فراهم آورند که این مهم در نهایت پویایی و موفقیت سازمانی را به ارمغان خواهد آورد. تفکر به انسان کمک میکند که تجربههای گذشته را در زمان حال با رویکرد برنامهریزی و پیشبینی آینده برای حل مسایل روز مورد استفاده قرار دهد و ابعاد زمان را به هم پیوندد و برای خود هدفی تعیین کند و وسایلی را برای رسیدن به هدفش بیافریند. در واقع مفهوم تفکر از سه مولفهی احساس، تجربه و تخیل نشات گرفته است و زمانی که انسان درحال آفرینش فکر است از ترکیب این سه مولفه بهرهبرداری میکند. رویکرد نوین در بهرهگیری علمی از شیوههای تفکر و بکارگیری تکنیکهای کاربردی در فکرسازی اتاق فکر از طریق این سه مولفه بستر تحول سازمانی مهیا خواهند کرد .
اولین بار واژه کانون تفکر در دهه (۱۹۶۰) در آمریکا مطرح و به تدریج در ادبیات علوم سیاسی، حکومتی و مدیریتی جهان وارد شد. ((ویلیام سفیره)) نخستین کسی است که در کتاب(زبان نوین سیاست) به تعریف و تشریح کانون تفکر پرداخته است، او کانون تفکر را نیروی جدید و تأثیرگذار در سیاستهای آمریکا دانسته که میان جهان پژوهش- ایده و جهان سیاستگذاران – دولتمردان پلی زده است.
فکر: درک کردن چیزی در ذهن و تفکر: اندیشه و اندیشه کردن
Conceive in the mind Thought:
کانون تفکر: مؤسسه تحقیقاتی متشکل از گروهی نخبه است که به ارائه مشاوره و ایده برای مسائل ملی، تجاری، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی میپردازد.
کانون تفکر یا اندیشگاه: گروهی هستند که بر روی حل یک مسأله خاص یا انجام یک وظیفه معین در حوزه علوم، جامعه یا تکنولوژی متمرکز شدهاند.(عامری، ۱۳۸۹ :۹۱)
برای رسیدن به معنای تفکر در قرآن، ابتدا لازم است مروری داشته باشیم به آیاتی که در آن دستور به تفکر آمده است. این آیات را به چند دسته می توان تقسیم کرد:
- اولین گروه: اندیشه در آفرینش آسمانها و زمین(آل عمران ۱۹۱)
- دومین گروه: تفکر و اندیشه در رویش گیاهان(نحل ۱۱)
- سومین گروه: اندیشه در عجایب خلقت حیوانات(نحل ۶۸ و ۶۹)
- چهارمین گروه: اندیشه درخود و دیگر آفریدهها و مسأله مرگ و پایان حیات آنها(روم ۸)
قرآن کریم همه مردم را به تفکر، تدبر، تعقل، کسب شناخت و معرفت دعوت مینماید. بارها در آیات گوناگون آن آمده است: چرا تفکر و تدبر نمیکنید،«افلا ینظرون، افلا یعقلون، افلا یتذکرون، افلا تشکرون و…»
قرآن کریم راه دستیابی به کمال را برای انسان، در هر امری و هرکاری، تفکر و تعقل میداند، آن هم نه تفکر پراکنده و بی نظم و پیروی از ظن و گمان، بلکه تفکر و تعقل برمبنای اصل علیت و یافتن علت واقعی و قطعی برای هر معلول.
فرمایشات پیامبر اکرم(ص):
- یک ساعت تفکر بهتر از یک سال عبادت است و تنها کسانی به این مقام میرسند که خداوند آنان را به نور معرفت و توحید ویژگی داده باشد.
- شخص عاقل برای خود باید سه برنامه روزانه داشته باشد: وقتی برای مناجات با خداوند عز و جل، وقتی برای حسابرسی از خویش و وقتی برای«تفکر واندیشه» در آنچه خداوند عزوجل دربارهی او انجام داده است.
امام علی(ع):
- بِالفِکر تَنجَلی غیاهَبُ الاُمُور.
به یاری فکر تیرگیهای کار روشن و آشکار میشود.
- حضرت علی (ع) در یکی از وصایای خود به امام حسین(ع) فرمودند: ای فرزندم، تفکر نورانیت میبشخد و غفلت ظلمت و تاریکی.
امام صادق(ع):
- «اَفضَلِ العِبادَه ادمانِ التَّفَکَّر فِی الله وَ فی قُدرَتِه» (کافی۲/۵۵)
- برترین عبادتها تفکر درباره خداوند و قدرت اوست.
- «اذا هَمَمتِ بِاَمر فَتَدبِّرِ عاقِبَته». (بحار ۷۱/۳۳۹)
- هرگاه میخواهی کاری را انجام دهی، اول دربارهی عاقبت آن کار تدبر کن، بعد تصمیم بگیر.
امام رضا(ع):
- «لَیسَتِ الِعبادَه کِثرَه الصَّلوه وَالصُّوم، اِنَّماَ العِبادَه التَّفَکّرُ فی اَمرِ اللهِ»
عبادت، زیاد نماز خواندن و روزه گرفتن نیست، عبادت اندیشیدن در امر خداست(میزان الحکمه، ج۷،ص ۵۴۲).
تفکر خلاق یعنی خلق ایدههایی جدید و نوین، یعنی دیدن مسائل و موضوعات از یک دید و زوایای انتقادی با استفاده از استدلالهای منطقی. تفکر خلاق نوعی از تفکر است که در آن ذهن عمیقاً با یک مساله درگیر میشود و به تجسم و واضحسازی آن میپردازد و به منظور تنظیم کردن نتیجه تفکر یا دریافت مفاهیم جدید، مبادرت به شرح و تعدیل آن میکند. این نوع از تفکر به حل مسائل و مشکلات سخت و حل نشده می پردازد و آنها راحل میکند و یا برای مسائل قدیمی راه حلهای تازهای کشف میکند که به ابداع و اختراع منجر می شود.
خرده فکر، فکر کاربردی و فکر بنیادی
(خرده فکر): فکری است که نمیتواند مسئله را حل کند.(خرده فکر) بیشتر اوقات فکر روشمند و آموزشدیدهای نیست. افکاری که در این سطح تولید میشوند بیشتر حالت انتقاد یا پیشنهاد به خود میگیرند.
(تفکر کاربردی): به حل مسئله میپردازد.
(تفکر بنیادی): به تولید مفاهیم میپردازد و از ارزش بالاتری نسبت به تفکر کاربردی برخوردار است.
نمودار ارزش تفکر: تفکر بنیادین < تفکر کاربردی < خرده فکر
